Anne Brontë - Agnes Grey

Tytuł oryginału: Agnes Grey

Wydawnictwo: MG

Data wydania: 27 czerwca 2012

Liczba stron: 240

Od dawna miałam ochotę na poznanie twórczości sióstr Brontë. Czytałam wiele pozytywnych opinii dotyczących ich twórczości i uświadomiłam sobie, że muszę sięgnąć po powieści Emily, Charlotte i Anne. Ku mojej radości, na domowej półce pojawiła się Agnes Grey, będąca powieścią inspirowaną prawdziwymi przeżyciami Anne Brontë. W końcu mogłam poczuć magiczny, a zarazem dość surowy, klimat dziewiętnastowiecznej Anglii...

Agnes poznajemy jako niespełna dziewiętnastoletnią panienkę, najmłodszą córkę pastora i zdecydowanej, charakternej kobiety, po której dziewczyna odziedziczyła wytrwałość, konsekwencję oraz skłonność do dążenia do wcześniej wyznaczonego celu. Agnes czuje się zmartwiona kiepską sytuacją finansową rodziny, chce wspomóc swoich rodziców w kwestii materialnej oraz wykazać się samodzielnością. Dziewczyna pragnie zostać guwernantką. Przekonana, iż poradzi sobie z dziećmi, wzbudzając w nich zaufanie, a także obdarzając ich swoją przyjaźnią i dobrocią, postanawia wyruszyć w świat i szerzyć swoją miłość względem podopiecznych. Pierwszą posadą, jakiej się podejmuje, jest praca u pani Bloomfield. Kobieta jest niezwykle surowa, wymagająca i wyniosła, a jej mąż nieprzyjemny, gniewny oraz wybredny. Dzieci, którymi ma zająć się Agnes, okazują się niegrzeczne i rozpieszczone. Tom to przemądrzały dziewięciolatek, znęcający się nad zwierzętami. Jego siostra Mary Ann jest nieuważna, niesamodzielna i wiecznie znudzona. Natomiast Fanny to dziewczynka złośliwa, krnąbrna i skłonna do kłamstwa. Nad paniczem i panienkami Bloomfield nie da się zapanować, a ich rodzice przekonują wszystkich o cudowności i grzeczności swoich pociech. 

Niekiedy czułam się upokorzona życiem, które prowadziłam i wstydziłam się tego, że tak potulnie znoszę wszystkie spotykające mnie zniewagi. Innymi razy jednak ganiłam się za tę nadwrażliwość i niedostatek owego chrześcijańskiego, pokornego ducha, który cierpliwy jest i łaskawy, nie szuka swego, nie unosi się gniewem i nie pamięta złego, i wszystko znosi i wszystko przetrzyma. *

W końcu przychodzi czas na rozstanie się z Bloomfieldami. W związku z tym, Agnes trafia do kolejnej rodziny. Praca u buńczucznego pana Murraya oraz jego towarzyskiej żony, także nie należy do najlżejszych. W domu mieszka czworo nastolatków - próżnej i kapryśnej Rozalii, lekkomyślnej chłopczycy Matyldy, dobrodusznego, ale niesfornego Johna, a także samolubnego i tchórzliwego Charlesa. Okazuje się, że zapanowanie nad niesfornymi podopiecznymi, a także niemożność wprowadzenia własnych zasad, które kłócą się z tymi narzuconymi przez rodziców, może uprzykrzać życie i nieraz doprowadzać do łez. Do tego dochodzą problemy ze zdrowiem ukochanego ojca, a do tego pojawienie dobrodusznego wikarego Westona, który powoduje, że Agnes zaczyna czuć motyle w brzuchu.

Ludzkie serce jest niczym guma - niewielkiej sile uda się je nieco naprężyć, ale nawet największa nie zdoła sprawić, by pękło. Natomiast zewnętrzna powłoka naszego ciała posiada wrodzoną wytrzymałość, która chroni ją przed atakami z zewnątrz. A każdy zadany jej cios uodparnia ją tylko na kolejny. **

Anne Brontë w swojej powieści przybliża smutną prawdę, obrazującą dawne czasy, w których kobieca niezależność oraz samodzielność, a także pęd do wiedzy, były źle odbierane przez społeczeństwo. Kobieta, która decydowała się na to, przeżywała ogromne trudy i upokorzenia, nie tylko ze strony obcych osób, ale nawet bliskich, którzy nie chcieli pogodzić się z tym. Takie kobiety często nie mogły liczyć na jakiekolwiek poparcie, zatem zostawały zdane na łaskę i niełaskę pracodawców, którzy często gardzili i pomiatali nimi. 

Najbardziej ujęło mnie to, iż główna bohaterka kieruje swoje słowa bezpośrednio do czytelnika. Taki zabieg pozwala na poczucie bliskości z Agnes i daje wrażenie, jakoby dziewczyna siedziała obok i dzieliła się swoimi radościami, troskami i przeżyciami. Główna bohaterka jako narratorka, snuje swoją opowieść z cudowną lekkością, swobodą i otwartością. Zauważa swoje błędy, które nierzadko popełnia, jak również przedstawia sylwetki postaci, napotkanych na swojej drodze. Owe osoby często wywoływały we mnie złość oraz irytację, co spowodowane było ich samolubnym zachowaniem, jak i bezpodstawnym poczuciem wyższości nad osobami znajdującymi się na niższym szczeblu w hierarchii społecznej. Niestety, takie zachowanie jest widoczne także w dzisiejszych czasach, gdzie osoby z wyższym statusem materialnym oraz zawodowym, ubliżają, ignorują, a także wyśmiewają ludzi mniej zamożnych i wykształconych. Takie zachowanie jest niezwykle krzywdzące i niesprawiedliwe, a do tego może powodować poczucie winy lub obniżoną samoocenę u osób, którym nie powiodło się w życiu tak, jakby tego pragnęli, co niekoniecznie oznacza, iż są oni nieszczęśliwi i niezadowoleni z tego, co posiadają.

Powieść jest bliska memu sercu, ponieważ studiuję pedagogikę opiekuńczo-wychowawczą, jestem wolontariuszką w domu dziecka, a ponadto posiadam pięcioletniego brata, dlatego na co dzień mam ciągły kontakt z dziećmi. Doskonale wiem, jakie zmysły mają te małe istoty, a także jak wiele kłopotów mogą przysporzyć. Nie dziwię się głównej bohaterce, że momentami nie wytrzymywała, a dzieciaki doprowadzały ją do płaczu i bezsilności, szczególnie jeśli były wychowywane tak, a nie inaczej - mogły robić wszystko na co miały ochotę, a rodzice nie poświęcali im zbyt wiele uwagi, woląc oddać je w obce ręce i pozbyć się kłopotu.

Agnes Grey to powieść przedstawiająca gamę emocji oraz mnogość postaci, zupełnie różnych od siebie. Czytelnik nie znajdzie tutaj gwałtownych zwrotów akcji, mrocznych tajemnic czy wartkiego tempa wzajemnie napędzających się wydarzeń. Nastrój tej książki jest spokojny, melancholijny, a momentami nawet przygnębiający. Jednak ma swój osobliwy charakter, przepełniony urokiem, szczerością i naturalnością. Już nie mogę doczekać się, kiedy poznam kolejne powieści sióstr Brontë - na samą myśl zacieram ręce. Bez wątpienia, będzie to niezwykle doskonała i smakowita uczta.

* cytat ze str. 92

** cytat ze str. 138