Dziewczyny atomowe - Denise Kiernan

Tytuł oryginału: The Girls of Atomic City. The Untold Story of the Women Who Helped Win World War II

Wydawnictwo: Otwarte

Data wydania: 3 lipca 2013

Liczba stron: 440

Nigdy nie przepadałam za historią - przez wszystkie lata męczyłam się na tym przedmiocie. Nie trafiłam na żadnego nauczyciela - pasjonatę, który potrafiłby zainteresować mnie tym przedmiotem na tyle, aby samej zacząć zgłębiać tajniki historyczne. Jedynym działem, który interesował mnie od zawsze, była I i II wojna światowa, chociaż o tej drugiej mówiło się znacznie więcej. Niestety ta tematyka znajdowała się zawsze na samym końcu podręcznika, gdzie nie zawsze udało się dojść, nad czym ubolewam. Doszło do tego, że sama zaczęłam szukać informacji o II wojnie światowej, sięgając po różne pozycje literatury faktu, dzięki którym dowiedziałam się o wiele więcej niż na lekcjach historii. Z wielu książek dowiedziałam się, jak ten okrutny czas wyglądał na naszych obszarach, ale doszłam do wniosku, iż warto byłoby poszerzyć swoją wiedzę, dowiadując się czegoś więcej o tym, jak z II wojną światową radziły sobie inne kraje. Zatem z ogromną ciekawością sięgnęłam po Dziewczyny atomowe Denise Kiernan.


Oak Ridge w stanie Tennessee - sekretne miasto zbudowane w latach 1942-1943 na potrzeby Projektu Manhattan. Głównym celem tego miasta było wzbogacanie uranu niezbędnego do budowy bomby atomowej. W ramach projektu zabrano wcześniejszym mieszkańcom ziemie i domy w zamian za niewielką kwotę, tym samym zmuszając ich do przesiedlenia. Oak Ridge stało się swoistym eksperymentem społecznym, który z tymczasowej placówki wojskowej zaczął przekształcać się w całkiem zwyczajne miasto.

Praca w Oak Ridge była jedną wielką tajemnicą. Ludzie nie mogli rozmawiać o tym, co robią, a często nawet nie wiedzieli, do czego będą służyć rzeczy bądź produkty, nad którymi pracują. Wszystko było pod ścisłą kontrolą, a mieszkańcy byli pilnowani oraz nierzadko przepytywani przez odpowiednie służby, gdyż to, co działo się na terenie ośrodka, musiało pozostać tam. Brak swobody i działanie pod dyktando zarządców nie wpływało zbyt pozytywnie na psychikę mieszkańców, którzy czuli się przygnębieni, mieli niskie morale, a do tego tęsknili za domem rodzinnym. Niewiele osób przybyło do Oak Ridge wraz z rodzinami, gdzie w jednym miejscu mieszkały osoby z różnych środowisk, często bardzo skrajnych. Ponadto łatwo zauważalna była dyskryminacja czarnoskórych, a także kobiet, które pomimo istotnych stanowisk dostawały zdecydowanie mniejsze wynagrodzenie niż mężczyźni.

Zbliżyła je wojna. Spotykały się w bursach i na tańcach, w pracy i w autobusach. Ale ich starania i wysiłki łączyło jeszcze jedno niewidoczne ogniwo, którego nazwy nikt nie mógł wypowiedzieć na głos - uran. *

Denise Kiernan stara się przybliżyć sylwetki kobiet, które włożyły wiele pracy oraz wysiłku w uratowanie swojego kraju, nie wiedząc nawet na czym będzie to polegało. Każda z nich podejmowała się owej pracy z różnorodnych powodów. Wiele z nich pragnęło pokazać innym, że są zaradne, samowystarczalne i godne zaufania. Inne rozpoczęły pracę w Oak Ridge z poczucia obowiązku wierności ojczyźnie czy chęci przeżycia niezapomnianej przygody. Za to pewna część tych kobiet nie robiła tego z wyboru, ale z musu - rodziców nie było stać na studia, zatem należało zacząć zarabiać, a jeszcze innym paniom zależało na pracy blisko domu lub przebywaniu wraz z mężem.

Mieszkańcy Oak Ridge dowiedzieli się czegoś więcej o swojej roli dopiero na początku sierpnia 1945 roku, kiedy zrzucono bombę atomową na Hiroszimę, a później na Nagasaki. Amerykanie użyli owej bomby, aby wymusić kapitulację na Japończykach, odpłacając im za atak powietrzny na Pearl Harbor, czyli bazę amerykańskiej marynarki. Wieść o wygranej wojnie wzbudziła skrajne emocje wśród mieszkańców - z jednej strony była to radość i ulga, ale z drugiej pojawiło się poczucie winy spowodowane mniejszym lub większym udziałem w śmierci wielu niewinnych osób.

Dziewczyny atomowe są dopracowane pod każdym względem. Nakład autorki w pracę nad ową książką zasługuje na ogromne brawa. Lata studiowania różnorodnych tekstów i dokumentów, przeglądania nagrań video i audio, a także liczne spotkania i rozmowy z bohaterkami ukazują profesjonalizm, z jakim Denise Kiernan podeszła do swojej pracy. Na pochwałę zasługują dodatki, jakie znajdują się w książce, chociażby spis postaci, lista rozmówców, mapa Zakładów Technicznych Clinton czy liczne przypisy, które stanowią wspaniałe dopełnienie Dziewczyn atomowych.

Tej pozycji nie da się przeczytać w jeden wieczór - przyznam szczerze, że poznanie całości zajęło mi ponad tydzień. Musiałam dawkować sobie tę lekturę, nie tylko z powodu natłoku własnych zajęć, ale także sporej liczby bohaterów oraz objętości książki, której nie da się zapakować do torebki i wziąć ze sobą w podróż autobusem. Nie ukrywam, że nużyły mnie dość obszerne rozdziały o budowie bomby atomowej i wydobywaniu uranu, ponieważ przed lekturą nastawiłam się na szczegółową opowieść o mieszkańcach Oak Ridge. Owszem, autorka przekazuje czytelnikowi wiele informacji na temat ludzi, którzy odegrali znaczącą rolę w tych wydarzeniach, jednak myślałam, że będą one bardziej dogłębne. Ponadto spodziewałam się, iż ta lektura wzbudzi we mnie gamę emocji, a tego właśnie mi zabrakło. Z tego względu czuję pewien niedosyt.

Dziewczyny atomowe to porządna lekcja historii, wzbudzająca pewne kontrowersje, jak również skłaniająca do refleksji i zadania sobie kilku ważnych pytań. Warto przybliżyć sobie te wydarzenia, aby móc samodzielnie ocenić postawę tych, którzy odegrali istotną rolę w dziejach ludzkości.

* cytat ze str. 241